کاربردهای قاعده «من حاز ملک» در گستره فقه سیاسی
سید جعفر یوسفی
موارد استفاده در فقه
1. حیازت در اموال پیدا شده: اموال پیداشدهاى که در تصرف هیچکس نیست و مالک آن مجهول است، در فرض وجود شرایط خاصى که بیان خواهد شد، از مباحات محسوب مىشوند و یابنده مىتواند آنها را حیازت و تملک کند. اموال پیدا شده دو گونهاند:
· اشیا: اشیاى پیدا شده را در اصطلاح فقه «لقطه» مىگویند. هر کس مالى پیدا کند که ارزشش کمتر از یک درهم (6/ 12 گرم نقره مسکوک) باشد، مىتواند آن را حیازت کند و مالک آن گردد
· حیوانات: حیواناتى که در صحراها و بیابانها پیدا مىشوند، در اصطلاح فقه «ضاله» نامیده مىشوند. هرگاه حیوانى در صحرا و بیابان خالى از سکنه یافت شود اگر حیوان قدرت ندارد که خود را در مقابل درندگان صحرا حفظ کند (مانند گوسفند) یا آن که با آب و علف و مواد غذایى فاصله دارد و دسترسى برایش ممکن نیست. به نظر گروهى از فقها در این فرض هر کس مىتواند حیوان را بگیرد البته باید آن را در حول و حوش محل یافت شده تعریف کند و در فرض یافت نشدن مالک، یابنده مىتواند در آن تصرف کند؛ولى چنانچه بعد صاحب حیوان پیدا شود، در مقابل او مسئول خواهد بود.