- قال الإمام علیّ علیهالسلام: قُلتُ: یا رَسولَ الله، ما أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ؟
فَقالَ: «یا أبَاالحَسَنِ، أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللهِ» ؛ امام على علیهالسلام: گفتم: اى پیامبر خدا! برترینِ کارها در این ماه چیست؟ فرمود: «اى ابوالحسن! برترینِ کارها در این ماه، پرهیز از حرامهاى خداست.»(1)
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: أربَعَةٌ تُفسِدُ الصَّومَ و أعمالَ الخَیرِ: الغیبَةُ، وَالکَذِبُ، وَالنَّمیمَةُ، وَالنَّظَرُ إلَى الأَجنَبِیِّ (2)؛ چهار چیز، روزه و کارهاى نیک را خراب مىکند: غیبت، دروغ، سخنچینى، و نگاه به بیگانه (نامحرم).
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَن صامَ شَهرَ رَمَضانَ إیمانا وَاحتِسابا، و کَفَّ سَمعَهُ و بَصَرَهُ و لِسانَهُ عَنِ النّاسِ، قَبِلَ اللهُ صَومَهُ و غَفَرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ و ما تَأَخَّرَ، و أعطاهُ ثَوابَ الصّابِرینَ (3) ؛ هر کس ماه رمضان را از روى ایمان و به خاطر پاداش الهى روزه بدارد و گوش و چشم و زبانش را از مردم باز دارد، خداوند روزه‌اش را مىپذیرد و گناهان گذشته و آیندهاش را مىآمرزد و به او پاداش صابران را مىدهد.
- قال الإمام علیّ علیهالسلام: الصِّیامُ اجتِنابُ المَحارِمِ؛ کَما یَمتَنِعُ الرَّجُلُ مِنَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ (4) ؛ روزهدارى، پرهیز از حرامهاست، همانگونه که انسان از غذا و نوشیدنى خوددارى مىکند.
- قال الإمام الباقر علیهالسلام: قالَ رَسولُ الله صلىاللهعلیهوآله لِجابِرِ بنِ عَبدِالله: «یا جابِرُ، هذا شَهرُ رَمَضانَ؛ مَن صامَ نَهارَهُ و قامَ وِردا مِن لَیلِهِ و عَفَّ بَطنَهُ و فَرجَهُ و کَفَّ لِسانَهُ، خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ کَخُروجِهِ مِنَ الشَّهرِ.» فَقالَ جابِرٌ: یا رَسولَ الله، ما أحسَنَ هذَا الحَدیثَ! فَقالَ رَسولُ اللهِ صلىاللهعلیهوآله: «یا جابِرُ، و ما أشَدَّ هذِهِ الشُّروطَ !»(5) ؛ امام باقر علیهالسلام فرمود: پیامبر خدا به جابر بن عبدالله فرمود: «اى جابر! این، ماه رمضان است. هر کس روزش را روزه بدارد و بخشى از شبش را به عبادت برخیزد و شکم و شهوتش را پاک نگه دارد و زبانش را حفظ کند، از گناهانش بیرون مىشود، آنگونه که از این ماه بیرون مىشود.»
جابر گفت: اى پیامبر خدا! این سخن، چه نیکوست!
پیامبر خدا فرمود: «اى جابر! و این شرط ها چه سخت است!»
رسول الله صلىاللهعلیهوآله: مَن تَأَمَّلَ خَلفَ امرَأَةٍ حَتّى یَتَبَیَّنَ لَهُ حَجمُ عِظامِها مِن وَراءِ ثِیابِها و هُوَ صائِمٌ، فَقَد أفطَرَ(6) ؛ پیامبر خدا صلىاللهعلیهوآله: هر روزهدارى که در پشت سرِ زنى با دقّت بنگرد، تا حدّى که حجم استخوانبندى زن از پشت لباسش براى او آشکار شود، روزه‌اش را افطار کرده است. (منظور این است که ارزش روزه‌اش از بین رفته است وگرنه از جهت فقهی روزه‌اش صحیح می باشد)
- قال الإمام علیّ علیهالسلام ـ فی حَدیثِ المِعراجِ ـ قالَ اللهُ تَعالى: «... یا أحمَدُ، لَیسَ شَیءٌ مِنَ العِبادَةِ أحَبَّ إلَیَّ مِنَ الصَّمتِ وَالصَّومِ؛ فَمَن صامَ و لَم یَحفَظ لِسانَهُ کانَ کَمَن قامَ و لَم یَقرَأ فی صَلاتِهِ، فَاُعطیهِ أجرَ القِیامِ و لَم اُعطِهِ أجرَ العابِدینَ» (7) ؛ امام على علیهالسلام روایت کرد که در حدیث معراج خداى متعال فرمود: «... اى احمد! هیچ عبادتى نزد من، محبوبتر از سکوت و روزه نیست. پس، هر کس روزه بدارد، ولى زبانش را نگه ندارد، همچون کسى است که به عبادت ایستاده، اما در نمازش قرائت ندارد. پس به او پاداش ایستادن به نماز را مىدهم؛ اما پاداش عبادتگران را به او نمىدهم.»
- قالت فاطمة علیهاالسلام: ما یَصنَعُ الصّائِمُ بِصِیامِهِ إذا لَم یَصُن لِسانَهُ و سَمعَهُ و بَصَرَهُ و جَوارِحَهُ؟!(8) ؛ روزهدار، اگر زبان و گوش و چشم و اعضایش را نگه ندارد، با روزه‌اش مىخواهد چه کند؟
- قال الإمام الصادق علیهالسلام: لا صِیامَ لِمَن عَصَى الإِمامَ، ولا صِیامَ لِعَبدٍ آبِقٍ حَتّى یَرجِعَ، ولا صِیامَ لاِمرَأَةٍ ناشِزَةٍ حَتّى تَتوبَ، ولا صِیامَ لِوَلَدٍ عاقٍّ حَتّى یَبَرَّ(9) ؛ براى کسى که امام را نافرمانى مىکند، روزهدارى نیست؛ و براى بنده فرارى، تا وقتى که برگردد، روزهدارى نیست؛ و براى زن نافرمان [نسبت به شوهرش]، تا وقتى که توبه کند، روزهدارى نیست؛ و براى فرزند نافرمان [نسبت به پدر و مادرش] روزهدارى نیست تا آن که [نسبت به آنان] نیکى کند. (یعنى روزه این افراد، پذیرفته درگاه خدا نیست.)
پی‌نوشت‌ها:
1- فضائل الأشهر الثلاثة: 78/61، الأمالی للصدوق: 155/149، عیون أخبار الرضا علیهالسلام: 1/297/53، الإقبال: 1/27، بحار الأنوار: 96/358/25 .
2- المواعظ العددیّة:210.
3- المقنعة: 305 .
4- الغارات: 2/503، بحار الأنوار: 96/294/21 .
5- الکافی: 4/87/2، تهذیب الأحکام: 4/195/560، المقنعة:310، ثواب الأعمال: 88/1، من لا یحضره الفقیه: 2/98/1836.
6- معانی الأخبار:410/95، بحار الأنوار: 96/290/7 .
7- إرشاد القلوب: 205، بحارالأنوار: 77/29/6.
8- دعائم الإسلام:1/268، بحارالأنوار: 96/295/25.
9- همان .
منبع:
کتاب ماه خدا، محمدی ری شهری، ج 1، ص 244
